1. Het gebied
Het eerste verschil tussen cognac en armagnac: het gebied. De cognac- en armagnacgebieden liggen beide in de regio Nouvelle-Aquitaine, maar wel ongeveer 300 kilometer uit elkaar. Dit zorgt voor een verschil in grondsamenstelling.
Armagnac komt van een gebied met fijn kwartszand, sedimentatie van land en rivier, en silicaathoudende klei. De regio is onderverdeeld in 3 crus:
- Bas-Armagnac of zwart Armagnac ligt gedeeltelijk in Les Landes, een gebied dat zich kenmerkt door silicaathoudende kleigrond, met weinig kalk en soms wat zurige samenstelling.
- Haut-Armagnac of wit Armagnac wordt gekenmerkt door kalkgrond, behalve in het zuidelijke deel waar zandige, silicaathoudende leemgrond te vinden is.
- Ténarèze is een overgangsgebied dat zich gedeeltelijk in Lot et Garonne bevindt. Daar worden de druiven op een overwegend kalkhoudende, lemige grond geteeld.
Armagnac cru-kaart (Externe link)
Het cognacgebied bestaat overwegend uit kalkgrond. De cognac wordt onderverdeeld in 6 crus:
- Grande Champagne, rond de stad Segonzac, produceert de fijnste cognac brandewijnen.
- Petite Champagne ligt op de grens van de departementen Charente en Charente-Maritime, rond Barbezieux (Charente), Archiac en Jonzac (Charente-Maritime).
- Les Borderies, een klein productiegebied rond het dorp Burie.
- Les Fins Bois bevindt zich op de grens van de hiervoor genoemde gebieden. Hier wordt het grootste deel (42%) van de wijnen geproduceerd.
- Les Bons Bois, nog verder van Cognac verwijderd.
- Les Bois Ordinaires. In dit uitgestrekte gebied is slechts 1,5% van de wijngaarden bestemd voor cognac. Deze liggen in de buurt van de Atlantische Oceaan, en richting Deux-Sèvres en de Dordogne.
2. De druivenrassen
In cognac wordt voor 97% het druivenras ugni blanc gebruikt, dat een fijne brandewijn van hoge kwaliteit oplevert. De druif wordt ook gebruikt voor armagnac (55%).
In armagnac gaat ook de folle blanche (2%), die zorgt voor fijne en bloemige brandewijnen, de colombard met fruitige en kruidige aroma's die geliefd zijn in assemblages, de baco (een kruising van de folle blanche en de Amerikaanse Noah) wat resulteert in iets zoetere brandewijnen met een aroma van rijp fruit (35%).
De verschillen in het gebruik van de druivenrassen komen doordat armagnac gemaakt is van wijn die niet gedistilleerd wordt. Dit is niet het geval bij cognac, waar de zeer zure wijn in zijn pure vorm niet lekker is.
3. De distillatiemethode en rijping
Armagnac wordt grotendeels verkregen met de armagnac alambiek distilleerketel. In 1818 is patent aangevraagd voor deze machine, die met de tijd verbeterd is door stokers. De door distillatie verkregen brandewijn heeft een alcoholpercentage van 52% tot 72%.
Dit in tegenstelling tot de ‘charentais’ alambiek, die twee distilleerprocessen omvat. De ‘première chauffe’, de eerste distillatiestap, geeft een ruwspiritus van 20-30 graden, ‘brouillis’, genoemd, die opnieuw gedistilleerd wordt. Deze tweede stook, de ‘bonne chauffe’, geschiedt op ongeveer 70-71 graden. Deze laatste distillatie wordt de cognac.
Nog een overeenkomst: de etiketten van cognac en armagnac delen dezelfde aanduidingen wat betreft het aantal rijpingsjaren:
- VS Very Special: jong
- VSOP Very Superior Old Pale of ***
- Napoléon of XO (Extra Old): minstens 6 jaar gerijpt
- Hors d’Age: minstens 10 jaar gerijpt
- Millésime: bereid van één oogst (een referentiejaar)
- XO Premium: meer dan 20 jaar gerijpt
4. De verkoop
Armagnac: een kleinere productie voor de Franse markt
We zeiden het al: armagnac is een van de oudste brandewijnen. De geschiedenis ervan is onlosmakelijk verbonden met het Franse gastronomische erfgoed, waar de vele recepten en culinaire bereidingen met armagnac van getuigen (flamberen, sauzen). Niettemin wordt armagnac nauwelijks geëxporteerd, en vooral in Frankrijk gedronken. Deze armagnac komt van kleine producenten of familiehuizen die eeuwenoude tradities en vakkennis voortzetten.
Cognac: grote namen die wereldwijd verkopen
Daarentegen werd cognac al heel vroeg geëxporteerd naar Nederland en Engeland. Het idee om wijn uit de regio rondom het stadje Cognac te distilleren ontstond in de 16e eeuw bij Hollandse zeehandelaren. Door de witte wijn met laag alcoholgehalte vooraf te distilleren kon deze de reis naar Engeland en Nederland beter verdragen.
Het succes in Nederland is te danken aan een rijping in eikenhouten fusten. De op deze wijze verkregen drank werd ‘brandewijn’ genoemd, dat in Engeland verbasterde tot ‘brandy’.
De aanwezigheid van de haven van La Rochelle, en de handelsovereenkomst tussen Frankrijk en Engeland van 1860 onder toezicht van Napoleon III maakte het voor cognac mogelijk om flink te groeien op de buitenlandse markt, waar de drank het tegenwoordig nog steeds erg goed doet. Van de productie wordt 98% geëxporteerd. Meer dan de helft van de cognac wordt verkocht door vier grote, wereldberoemde handelshuizen: Hennessy (Externe link) , Courvoisier (Externe link) , Remy-Martin (Externe link) en Martell (Externe link) .
Cognac is tegenwoordig een trendy product in de Verenigde Staten. Na ‘Pass the Courvoisier’, de hit van Busta Rhimes, in 2012, is de artiest Jay-Z een samenwerking aangegaan met Bacardi om zijn eigen cognacmerk te creëren: D’Ussé.
Wist je dat?
Op 30 minuten van Mont-de-Marsan ligt het Ecomuseum van Armagnac, in het plaatsje Labastide-d’Armagnac (Externe link) . Bezoek midden op het landgoed van een armagnacproducent de musea gewijd aan wijnbouwers en alambiek distilleerketels. Op de locatie ligt tevens een natuurroute.
Ecomuseum van Armagnac (Externe link)
Ook leuk om te bezoeken is het ecomuseum op het Domein van Tesseron, op 20 kilometer van Cognac. Hier wordt in het Museum ‘Vigneron-Bouilleur de Crus’ op ludieke en poëtisch wijze de geschiedenis en het erfgoed gepresenteerd van de familie Tesseron, en ontdek je meer over de wereld van cognac.
Ecomuseum van Cognac (Externe link)
Geniet, maar drink met mate